De Zuidrand bestaat uit de gemeenten Aartselaar, Boechout, Borsbeek, Edegem, Hove, Kontich, Lint en de stad Mortsel. Er werden diverse besprekingen gehouden tussen lokale besturen van de Zuidrand onderling en tussen de lokale besturen en de woonactoren werkzaam in het afgebakende werkingsgebied.
Op 9 september 2021 besprak het Bovenlokaal Woonoverleg het voorstel tot afbakening van het werkingsgebied voor de toekomstige woonmaatschappij in de Zuidrand. De betrokken woon- en welzijnsactoren formuleerden hun bedenkingen en opmerkingen bij dit voorstel en formuleerden een advies.
Met deze afbakening is er slechts één woonactor per gemeente, waarbij deze woonactor actief is in meerdere gemeenten. Het werkingsgebied vormt één aaneensluitend, niet-overlappend geheel, deze omhelzen de huidige SVK- en SHM-taken. Het werkingsgebied is afgestemd op de referentieregio’s zoals vooropgesteld door de Vlaamse Regering. Het bevat geen gemeenten die in meerdere referentiegebieden liggen. Door dit voorstel van afbakening ontstaat er een werkingsgebied waarin 1.437 sociale huurwoningen van de sociale huisvestingsmaatschappijen gelegen zijn, en 280 woningen die op de private markt sociaal worden ingehuurd (SVK-woningen) (data van 31 december 2020).
Het wijzigingsdecreet wonen van 9 juli 2021 bepaalt dat de gemeenten, die samen een werkingsgebied van een woonmaatschappij vormen, over minimaal 50%+1 van de stemrechten beschikken. De overige stemrechten (= max. 50%-1) worden verdeeld over de publieke (Vlaams gewest, provincie) en private aandeelhouders.
De betrokken gemeenten komen overeen om bij hun voorstel tot afbakening van de toekomstige woonmaatschappij ook reeds in te gaan op de verdeling van de stemrechten tussen de lokale besturen. Dit op basis van objectieve criteria en in functie van het sociaal woonbeleid.
De gemeenten willen een integraal woonbeleid, met aandacht van alle aspecten van het duurzaam, lokaal sociaal woonbeleid nastreven.
De betrokken gemeenten komen overeen om gezamenlijk een voorstel van werkingsgebied voor de woonmaatschappij te formuleren. Ze houden rekening met de morfologie van hun gemeenten, de werking van de huidige woonactoren, inclusief de spreiding van hun patrimonium, en met de huidige intergemeentelijke samenwerking rond wonen.
Het wijzigingsdecreet wonen van 9 juli 2021 bepaalt dat de woonmaatschappij wordt bestuurd door een collegiaal bestuursorgaan, waarvan elk lid van nabij betrokken wordt bij de operationele en strategische keuzes in de woonmaatschappij. Het bestuursorgaan bestaat uit ten hoogste vijftien leden waarvan ten hoogste twee derde van hetzelfde geslacht. Dit aantal moet toelaten de vereiste expertise, nodig voor geïntegreerde SVK- en SHM-activiteiten, op te nemen in het bestuursorgaan.
De betrokken gemeenten onderschrijven het belang van deelname aan het bestuur van de woonmaatschappij en komen overeen dat elke betrokken gemeente en stad (minstens) één vertegenwoordiger heeft in het bestuur van de woonmaatschappij. De gemeentelijke bestuurders engageren zich om mee vorm te geven aan het algemeen beleid van de woonmaatschappij en hierover actief terug te koppelen naar het lokaal bestuur.
Decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, zoals gewijzigd, in het bijzonder artikel 40 e.v.
Ontwerpdecreet zoals aangenomen door het Vlaams Parlement van 9 juli 2021 houdende wijzigingen van diverse decreten met betrekking tot wonen, waarbij een regelgevend kader met betrekking tot de woonmaatschappijen wordt gecreëerd.Op 23 oktober 2020 en 18 maart 2021 ontving lokaal bestuur Edegem van de Vlaamse minister van Financiën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoed een voorstel van werkingsgebied, in te dienen tegen 31 oktober 2021.
SVK Woonweb geeft een gunstig advies, onder voorwaarde dat er bij de vorming van de woonmaatschappij aandacht wordt besteed aan het feit dat de nodige expertise en ervaringsdeskundigheid gegarandeerd blijft.
Het voorstel van werkingsgebied draagt onvoldoende bij tot het realiseren van de doelstellingen van de woonmaatschappij en voldoet niet aan de criteria voor de afbakening van het werkingsgebied. Het voorstel past niet binnen het wettelijk kader en het beleidskader. De noodzakelijke elementen om de efficiëntie te doen toenemen en de performantie te versterken zijn niet aanwezig.
De complexiteit van de opsplitsing, in samenhang met de andere afbakeningsvoorstellen in de regio, legt nu al een hypotheek op de dagelijkse werking en brengt de continuïteit van dienstverlening en projectontwikkeling en -realisatie in gevaar.
Het voorstel brengt de financiële leefbaarheid van de woonmaatschappij in het voorgestelde gebied in gevaar. De mogelijke oplossingen zijn niet te verkiezen: projecten uitstellen en het BSO niet halen of overdrachten tegen venale waarde aan de andere woonmaatschappijen in de regio waardoor hun financiële leefbaarheid zeer sterk onder druk komt te staan.
Het alternatieve voorstel van De Ideale Woning dat wel aan de doelstellingen van het wettelijk kader en beleidskader voldoet en dat de vorming van de woonmaatschappij in de regio minder complex maakt, komt niet ter sprake in het voorstel van afbakening van werkingsgebied en het voorstel geeft geen motivering waarom het dit alternatief niet weerhoudt.
De keuze voor vier woonmaatschappijen zorgt ervoor dat ARRO Antwerpen opgesplitst zal moeten worden. Dit zorgt voor een complexer proces met vier aparte trajecten, met telkens een opsplitsing en overdracht van patrimonium, personeel, en projecten naar een ander entiteit. Bovendien leidt dit tot een opsplitsing van de expertise, meer en langere onzekerheid voor de medewerkers, hogere werklast, een verviervoudiging van de veranderingstrajecten.
Op korte termijn heeft dit zware impact op de continuïteit van de werking. Hogere werkdruk en onzekerheid leiden tot uitval van medewerkers en zorgen ervoor dat mensen de organisatie zullen verlaten. De dagelijkse dienstverlening zal hieronder leiden.
Sommige werkgebieden zijn omwille van de grootte en het gebrek aan geografische diversiteit onvoldoende beslagen om diverse betaalbare nieuwe woonprojecten te realiseren. Er dreigt financiële onzekerheid door het specifiek bedrijfseconomisch model van de activiteiten rond eigendomsverwerving. Het resultaat is een inefficiënte werking en dit alles dreigt tot resultaat te hebben dat met de versnippering van de werkgebieden het einde van de betaalbare eigendom wordt geschreven.
Door de veel te krappe timing werden de risico's en bedreigingen van de woonmaatschappijen met kleinere werkgebieden die nu voorliggen onvoldoende in kaart gebracht.
Het lokaal bestuur Edegem sluit aan bij het werkingsgebied van de toekomstige woonmaatschappij dat wordt gevormd samen met volgende gemeenten: Aartselaar, Boechout, Borsbeek, Hove, Kontich, Lint en Mortsel.
De raad gaat ermee akkoord dat het aantal sociale huurwoningen en het aantal huishoudens per gemeente zullen worden gehanteerd als objectieve criteria voor de stemrechtenverdeling tussen de betrokken gemeenten in de Algemene Vergadering en dat de stemrechtenverdeling geactualiseerd wordt bij het begin (en halfweg) de legislatuur. De precieze verhouding van deze criteria zal later bepaald worden, in onderling overleg tussen de deelnemende gemeenten. Het lokaal bestuur Edegem zal deze afspraken van stemrechtenverdeling opnemen in het aanvraagformulier.
De raad gaat ermee akkoord dat elk betrokken lokaal bestuur een bestuursmandaat in het collegiaal bestuursorgaan van de woonmaatschappij opneemt zodat alle gemeenten betrokken zijn bij de strategische en operationele keuzes in de woonmaatschappij.
Het lokaal bestuur Edegem maakt een afschrift van dit besluit over aan VMSW via woonmaatschappij@vmsw.be.
Deze beslissing wordt eveneens ter kennis gebracht van de provinciegouverneur, zoals bepaald in artikel 330 e.v. van het decreet lokaal bestuur.