Volgens het actueel Fedasil beleid worden nog enkel erkende asielzoekers doorverwezen naar een LOI.
Ze krijgen 2 maanden de tijd om van daaruit een eigen woning te vinden. Dit is slechts verlengbaar tot maximaal 4 maanden. Om die verlenging te krijgen moeten de begeleidende maatschappelijk assistenten (ma's) kunnen aantonen dat betrokken LOI-bewoners voldoende gezocht hebben naar een woning. Dat geeft heel wat bijkomende administratieve workload. Het LOI evolueert dus naar een "doorgangs-LOI".
Dit actueel Fedasil-beleid heeft een grote impact op het werk van de begeleidend ma's: de begeleiding is enkel gericht op het vinden van een woning en dat maakt deze eenzijdiger en intensiever. De zoektocht naar een woning is immers zeer moeilijk voor de LOI-bewoners die vaak het Nederlands niet machtig zijn en geen (leef)loon hebben wat veel eigenaars afschrikt. De ma's laten zich bij de zoektocht naar een woning al een hele tijd bijstaan door vrijwilligers van vzw Mondiale Werken - regio Lier maar ook zij stoten op de realiteit van de moeilijke situatie voor erkende vluchtelingen op de Vlaamse woningmarkt. De kans is dus
reëel dat ook na vier maanden de LOI-bewoners geen eigen woning hebben gevonden. In dat geval zijn er twee mogelijkheden: ofwel worden zij uit de LOI-woning gezet en worden deze mensen dakloos ofwel verlengt het bestuur het verblijf maar dat is dan zonder Fedasilsubsidies.
Daarnaast is er ook een grotere administratieve belasting zowel voor de aanmaak van een nieuw dossier, de eventuele verlenging (zier hiervoor) als voor het afsluiten van een dossier, maar ook door het groter aantal dossiers ingevolge de verwachte
snelle doorstroming van bewoners.
Daarnaast wordt de nood aan een goede communicatie met de buren rond de LOI-woningen en een goede inbedding in de buurt nog belangrijker wat ook een impact heeft op de workload.
Door de intensievere opeenvolging van LOI-bewoners neemt de werkbelasting voor cluster patrimonium & facilities ook sterk toe.
Het vast bureau is van mening dat onder huidig asielbeleid het lokaal opvanginitiatief gestopt moet worden aangezien hiervoor geen bijkomende personeelscapaciteit kan gecreëerd worden.
Daarnaast is het vast bureau voorstander van een asielbeleid via centrale opvang in opvangcentra en niet via lokale opvanginitiatieven.
Van zodra de beslissing tot stopzetting van het LOI betekend wordt aan Fedasil, treedt een opzeggingstermijn van 6 maanden in tenzij in onderling overleg een verkorte termijn kan overeengekomen worden. In ieder geval zal de sociale dienst van het OCMW in overleg met Fedasil een gepaste oplossing zoeken voor de enig overblijvende LOI-bewoner die in lijn ligt met diens verblijfstatuut.
Gezien de werkdruk bij de algemene sociale dienst, zal de sluiting van het LOI geen impact hebben op de personeelsbezetting en zal het huidig totaal aantal VTE voorzien in het organogram aangehouden worden, nl. 9 VTE maatschappelijk assistent en 2 VTE maatschappelijk assistent asielopvang.
Eens de stopzetting een feit is, is er geen reden meer om in het organogram voor de sociale dienst van het OCMW een onderscheid te maken tussen maatschappelijk assistent (9 VTE) en maatschappelijk assistent asielopvang (2 VTE) waardoor dit onderscheid kan weggelaten worden bij de eerstvolgende aanpassing.
De wet van 12 januari 2007 betreffende de opvang van asielzoekers en van andere categorieën van vreemdelingen vormt de referentie inzake de opvang, in België, van verzoekers om internationale bescherming en van bepaalde andere categorieën van vreemdelingen.
Artikel 64: De openbare centra voor maatschappelijk welzijn kunnen individuele of collectieve opvangstructuren organiseren om materiële hulp te verlenen aan de begunstigde van de opvang. Deze opvangstructuren, genaamd lokale opvanginitiatieven, maken het voorwerp uit van een overeenkomst tussen het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn en het Agentschap.
De conventie tussen Fedasil en OCMW Edege: Artikel 2.1.4. opzegging van geconventioneerde plaatsen
Het OCMW kan op elk moment bestaande geconventioneerde plaatsen opzeggen, met respect voor een opzeggingstermijn van zes maanden.
Historiek
De OCMW-raad van 25 januari 2000 besliste om een lokaal opvanginitiatief op te starten. De Raad volgde daarmee een positief advies van het Bijzonder Comité Sociale Dienst dd. 11 januari 2000. In dat advies staat te lezen:
- dat op dat moment Edegem 100 vluchtelingendossiers beheerde. Van de 100 dossiers verbleven er 15 personen in Edegem, 65 personen in Antwerpen en 20 verspreid over België;
- dat voor de asielzoekers in Edegem normaal toezicht en begeleiding mogelijk was, dat dit nagenoeg onmogelijk was voor de asielzoekers in Antwerpen en compleet onmogelijk voor de asielzoekers in de rest van het land.
- gelet op de grote toeloop van asielzoekers sinds oktober 1999 dient de sociale dienst en de werking ervan georganiseerd in functie van de gestegen hulpvraag. Voor januari 2000 werd 2.500.000 frank steungeld uitbetaald aan de asielzoekers, voorlopig zonder enige controle op de woonsituatie van betrokkenen. Dit is niet langer verantwoord.
Als voordeel om in te stappen in het nieuw systeem van lokale opvanginitiatieven werd opgegeven:
- materiële hulp, sociale en medische opvang en begeleiding bieden ipv geld geven. het aanzuigingseffect verminderen;
- de huidige werkwijze van huisjesmelkers en maffia wordt tenietgedaan;
- het non-beleid tav asielzoekers wordt vervangen door een verantwoord beleid.
- meer spreidinig realiseren van de asielzoekers ipv concentraties in enkele grootsteden.
- het OCMW krijgt de kosten van de opvang en de hulpverlening terugbetaald met een max. van 35 000 Frank per persoon per maand
- als organisator van een nieuw initiatief krijgt men een bevoorrecht statuut inzake toewijzing van asielzoekers. Heden krijgt Edegem, per schijf van 5.000 dossiers asielzoekers, er 19 toegewezen. Aan het huidige tempo is dit 19 dossiers per 2 maanden.
Bij de opstart was plaats voor 11 personen. Het initiatief werd in de loop van het jaar 2000 verder uitgebouwd zodat er op het eind van dat jaar reeds 64 plaatsen (31 volwassenen en 33 kinderen) waren, verspreid over 14 wooneenheden. Het aantal groeide verder naar 79 plaatsen waardoor het LOI van Edegem één van de grootste van Vlaanderen was. Na een eerste afbouw naar 44 plaatsen, was er in 2015 de migratiegolf waardoor het aantal weer steeg naar 52.In 2018 werd beslist tot een spontane afbouw naar 21 plaatsen.
Huidig asielbeleid (bron: website Fedasil)
Fedasil zorgt voor de opvang van verzoekers om internationale bescherming en garandeert de kwaliteit en conformiteit binnen de verschillende opvangstructuren.
In het aanmeldcentrum voert Fedasil een eerste sociale en medische observatie uit van de verzoeker, en controleert men of hij recht op opvang heeft. Indien dat het geval is krijgt hij een opvangplaats in het aanmeldcentrum, in afwachting van een plaats die aangepast is aan zijn situatie. Het verblijf in het aanmeldcentrum is dus van korte duur - ongeveer 1 week.
Fedasil zal hem vervolgens een opvangplaats toewijzen (de verplichte inschrijvingsplaats of 'code 207'). Daar zal de asielzoeker het recht op materiële hulp kunnen krijgen. Bij de toewijzing van deze opvangplaatsen tracht Fedasil zoveel mogelijk rekening te houden met de specifieke situatie van de verzoekers (gezinnen met kinderen, rolstoelgebruikers, niet-begeleide minderjarigen... ). Bepaalde opvangstructuren zijn immers beter aangepast aan de noden van sommige personen.
In totaal beschikt België over ongeveer 28.000 opvangplaatsen. Het netwerk bestaat uit collectieve en individuele opvangstructuren. De collectieve structuren zijn opvangcentra die door Fedasil, het Belgische Rode Kruis of andere partners beheerd worden. De individuele structuren zijn woningen die door de OCMW's (de 'lokale opvanginitiatieven' of LOI's) of door ngo's beheerd worden.
Alle opvangstructuren zijn ‘open’, wat betekent dat de bewoners er vrij kunnen binnenkomen en buitengaan. Ze krijgen er onderdak en eten, kledij alsook sociale, medische en psychologische begeleiding, een dagelijkse uitkering (zakgeld) en toegang tot juridische bijstand en tot diensten zoals tolken en opleidingen.
België voorziet in een opvangmodel met de collectieve centra als norm. Opvang in de individuele woningen is voorbehouden voor kwetsbare personen (zwangere vrouwen, alleenstaanden met kinderen, personen met een beperking…) en voor verzoekers die een grote kans hebben om erkend te worden als vluchteling.
Het recht op opvang loopt ten einde wanneer de asielprocedure (officieel 'de procedure betreffende het verzoek om internationale bescherming') afgelopen is en de eventuele beroepsprocedures uitgeput zijn. Na een positieve beslissing krijgt de vluchteling (of de persoon die recht heeft op subsidiaire bescherming) een verblijfsvergunning en kan hij op zoek gaan naar een eigen woning. Hij mag nog twee maanden in een opvangstructuur verblijven om een geschikte verblijfplaats te zoeken. Hij kan hiervoor hulp vragen aan een OCMW.
Huidige situatie
Bij het begin van de coronapandemie waren er nog 6 plaatsen bezet. Het college besliste toen om geen nieuwe asielzoekers meer op te vangen zolang er strenge coronamaatregelen golden.
Op dit ogenblik is nog 1 van de 21 LOI-plaatsen bewoond, de andere plaatsen zijn geschorst.
Personeelsbezetting
In het besluit van de OCMW-raad van 19 september 2018 (zie gekoppeld besluit), d.i. het moment van de door Fedasil afbouw van het LOI van 49 naar 21 plaatsen, staat aangegeven:
- dat voor de beslissing tot verplichte afbouw er nog 1,5 VTE maatschappelijk assistent aan het werk was voor het LOI;
- dat deze personeelsbezetting gehalveerd wordt naar 0,75 VTE, verdeeld over drie personen;
- dat hun voltijdse tewerkstelling wordt behouden en dat zij alle drie voor andere taken in de sociale dienst werden ingezet om de stijgende workload mee op te vangen. Dat wordt concreet gemaakt in het gedeelte financiële en beleidsinformatie van het gekoppelde besluit.
Sinds maart 2020 werden nog maar 6 van de 21 opvangplaatsen ingevuld gezien de beslissing tot schorsing van de 15 andere plaatsen door het CBS wat een feitelijke gemiddelde tijdsbesteding van 0,25 VTE maatschappelijk assistent vergt.
De raad keurt de stopzetting van het lokaal opvanginitiatief goed, mits het respecteren van een opzeggingstermijn van maximaal zes maanden die onderhandeld moet worden met Fedasil.